Meer over CO₂-uitstoot & VECTO

Europa's eerste koolstofdioxidereglementering voor zware bedrijfsvoertuigen heeft een erg eenvoudige doelstelling: de CO₂-uitstoot van vrachtwagens, autobussen en touringcars drastisch verminderen.

Om dit doorheen de Europese Unie te realiseren werd de Verordening (EU) 2019/1242 van het Europese Parlement van kracht op 14 augustus 2019. Deze is opgesteld om de normen voor de uitstoot van passagierswagens aan te vullen en de wegtransportindustrie bij te staan in de strijd tegen de klimaatverandering, in overeenstemming met het Akkoord van Parijs.

Zoals het Europese Parlement het stelt: “Ze biedt een duidelijke richtlijn voor CO₂-uitstootreductie van de wegtransportsector en draagt bij aan de bindende doelstelling van een vermindering van ten minste 40% inzake de nationale uitstoot van broeikasgassen over de hele economie tegen 2030, en dit in vergelijking met 1990.”

Om haar doel te realiseren, vereist de reglementering dat voertuigfabrikanten (OEM's) voor hun hele vloot voertuigen CO₂-uitstootdoelstellingen stellen. Tegen 2025 vereisen deze een gemiddelde reductie van 15% inzake de CO₂-uitstoot door zware bedrijfsvoertuigen in vergelijking met de standaard van 2019-20. Tegen 2030 moet deze uitstoot gedaald zijn met 30% in vergelijking met 2019-20.

Aanvankelijk gold dit alleen voor vrachtwagens met een maximaal toelaatbare massa van 16 ton of meer, geproduceerd vanaf januari 2019. Vanaf januari 2020 worden ook lichtere bedrijfsvoertuigen met een maximaal toelaatbare massa van 7,5 ton of meer opgenomen.

De reglementering is van toepassing op een groot gamma vrachtwagens – met twee of meer assen en zowel vaste als gelede configuraties. Dit type voertuigen is verantwoordelijk voor 70% van alle CO₂-uitstoot van zware bedrijfsvoertuigen. Tegen het einde van 2022 zal de reglementering herbekeken zijn en waarschijnlijk uitgebreid zijn met opleggers/aanhangwagens, autobussen en touringcars.

De doelstelling is eenvoudig. In de bewoordingen van het Europese Parlement: “Een dergelijke stapsgewijze aanpak biedt (ook) een duidelijk en vroeg signaal aan de industrie om de marktintroductie van energie-efficiënte technologieën en zware bedrijfsvoertuigen met een nuluitstoot of lage uitstoot te versnellen.”

De OEM's waarvan de gemiddelde uitstoot de vooropgestelde planning overschrijdt, zullen worden beboet met zgn. emission debts (uitstootschulden).

Onze afhankelijkheid van wegtransport betekent dat vrachtwagens, autobussen en touringcars verantwoordelijk zijn voor 6% van alle koolstofdioxide-uitstoot in de Europese Unie. Ze vertegenwoordigen bijna een kwart van alle koolstofdioxide-uitstoot (CO₂) afkomstig van wegtransport.

En deze uitstootcijfers zitten in een groeicurve. De vraag naar wegtransport – een industrie die bekend staat om zijn afhankelijkheid van fossiele brandstoffen – neemt toe. Het Europese Parlement claimt dat reeds 25% van de CO₂-uitstoot van transport in de EU wordt gegenereerd door zware bedrijfsvoertuigen. In de bewoordingen van de Europese Commissie: “Zonder verdere maatregelen is de verwachting dat het aandeel van de CO₂-uitstoot van zware bedrijfsvoertuigen met 9% zal toenemen tussen 2010 en 2030.”   

Ondanks deze feiten is er tot nu toe geen vereiste voor het terugdringen van de CO₂-uitstoot van zware bedrijfsvoertuigen geweest. Het is echter onmiskenbaar dat dit nodig is, zoals het Europese Parlement in2019 heeft geconcludeerd: “Om bij te dragen aan de doelstellingen van het Akkoord van Parijs moet de transformatie van de volledige transportsector naar een nuluitstoot worden versneld.”

Het Akkoord van Parijs werd in 2016 ondertekend binnen het kader van het UNFCCC-klimaatverdrag (United Nations Framework Convention on Climate Change). De doelstelling hiervan is om de gemiddelde globale temperatuurstijging te beperken tot 1,5 °C boven het pre-industriële niveau. 

Om dit te realiseren moet de koolstofdioxide-uitstoot drastisch worden beperkt. Als de EU tegen 2050 haar 60% reductie in vergelijking met de uitstootcijfers van 1990 wil realiseren, is focussen op zware bedrijfsvoertuigen van cruciaal belang.

Naast deze milieuoverwegingen heeft het efficiënter maken van zware bedrijfsvoertuigen nog andere voordelen. Het aanmoedigen van fabrikanten om de CO₂-uitstoot van hun nieuwe voertuigen te verlagen en tevens nieuwe voertuigen met een nuluitstoot te ontwikkelen, zal de competitiviteit van de Europese voertuigfabrikanten op de wereldmarkt verbeteren.

De transparantie die de reglementering met zich meebrengt, zal transportbedrijven in staat stellen om aanbiedingen van verschillende fabrikanten onmiddellijk te vergelijken. Dit zal hen erbij helpen om aankoopbeslissingen te maken op basis van betere informatie. Dat moet op zijn beurt de brandstofkosten terugdringen, die voor de meeste zware bedrijfsvoertuigen goed zijn voor een derde (30%) van de totale exploitatiekosten.

Een reglementering in het leven roepen, is het makkelijke deel van de taak. Het uitwerken van een methode om de reglementering af te dwingen is echter niet zo eenvoudig. En daarom is er jaren aan VECTO gewerkt.

VECTO is de afkorting van Vehicle Energy Consumption Calculation Tool (berekeningstool voor het energieverbruik van voertuigen) en is een computerondersteund simulatieprogramma. Het is ontworpen door de Europese Commissie om aan de hand van een reeks parameters het brandstofverbruik en bijgevolg de koolstofdioxide-uitstoot van zware bedrijfsvoertuigen te berekenen.

Voor 2019 was er geen manier om de uitlaatemissies van vrachtwagens nauwkeurig te meten. De schadelijke uitstoot van hun motoren werd beoordeeld. Maar de motor van een gelede vrachtwagen geladen met stenen zal veel meer brandstof verbruiken en veel meer uitstoot genereren dan wanneer dezelfde motor een oplegger geladen met schuimblokken trekt.

Wanneer men uitstoot niet kan meten, hoe dwingt men dan een reglementering af die de uitstoot moet beperken?

Het struikelblok van het probleem voor de wetgevers is dat in tegenstelling tot personenwagens, die op basisniveau allemaal erg vergelijkbaar zijn en op dezelfde manier worden gebruikt, vrachtwagens allemaal erg verschillend zijn.

De Europese Commissie concludeerde dat er letterlijk miljoenen types zware bedrijfsvoertuigen bestaan. Twee modellen kunnen dezelfde motor hebben, maar een andere transmissie, of een andere asconfiguratie. Er kunnen verschillende banden gemonteerd zijn op de verschillende assen. Sommige assen hebben mogelijk enkellucht, andere dubbellucht. En uiteraard worden ze allemaal voor erg verschillende types werk gebruikt.

Maar vermits VECTO een simulatietool is, kan deze worden aangepast voor specifieke vrachtwagens. Dit betekent dat de tool de CO₂-uitstoot en het brandstofverbruik voor elke vrachtwagen kan simuleren. Door dit te doen, is het mogelijk om het algemene uitstootniveau over de industrie heen te beoordelen. En dat maakt het mogelijk om wetgeving te maken en af te dwingen.

De onderzoekers concludeerden dat de oplossing in modelsimulatie lag. Dit maakt het mogelijk om een geheel voertuig te beoordelen, rekening houdend met belangrijke componenten zoals de motor, de transmissie en de banden, en met hoe het voertuig wordt gebruikt.

Op korte termijn kunnen fabrikanten hun voertuigen beoordelen nog voordat ze worden verkocht, waarna de details worden gepubliceerd om potentiële kopers erbij te helpen een goed geïnformeerde beslissing te maken.

De Vehicle Energy Consumption Calculation Tool (berekeningstool voor het energieverbruik van voertuigen), of kortweg VECTO, is een computerondersteund simulatieprogramma. Wanneer de relevante gegevens van een zwaar bedrijfsvoertuig in het programma worden geladen, naast informatie over hoe de vrachtwagen is geconfigureerd en hoe deze wordt gebruikt, zal het programma een simulatie uitvoeren om het brandstofverbruik en de CO₂-uitstoot van het voertuig te berekenen.

Dit maakt het mogelijk om de CO₂-uitstoot nauwkeuriger te berekenen voor een veel groter aantal voertuigen dan wanneer een enkele fysieke test wordt uitgevoerd.

• Voertuigcategorie: is het een vaste vrachtwagen of een trekker?
• Asconfiguratie: hoeveel assen heeft het voertuig en wat is de configuratie van de aandrijving? Hoe meer wielen er worden aangedreven, hoe hoger het brandstofverbruik in het algemeen zal zijn.

• Gewicht: wat is de maximaal toelaatbare massa van het voertuig, inclusief chassis, carrosserie, motor, vloeistoffen, bestuurder en passagier, oplegger/aanhangwagen en nuttige last? Wat is het rijklare gewicht, d.w.z. zonder bestuurder, passagier of nuttige last?
• Banden: wat is de maat en de rolweerstandscoëfficiënt enz.
• Motorkenmerken: wat is de motorinhoud, de brandstofmapping en de vollastcurve?
• Transmissie: welk type versnellingsbak en eindaandrijving heeft het voertuig? Wat zijn de versnellingsratio's en de wrijvingsverliezen ervan?
• Bijkomende uitrusting: welke andere uitrusting wordt aangedreven door de motor van het voertuig, zoals airconditioning, servopomp, koelventilator en luchtcompressor, en hoeveel vermogen nemen deze op?

Om een nauwkeurige benchmark te bekomen, wordt voor volgende zaken gebruikgemaakt van een selectie van gestandaardiseerde en realistische parameters voor routes en gebruikstypes:

• Gedrag van de bestuurder: om welk type route gaat het? Lange afstand (weinig stops en een vrijwel constante snelheid), regionale distributie (meerdere stops, afwisselende snelheid) of stedelijk (meerdere stops, lage snelheid). Wat zijn de rem-, acceleratie- en snelheidsprofielkenmerken en wat is de schakelstrategie?
• Nuttige last: wat is het gewicht van de lading en waar en hoe is/wordt deze verdeeld?
• Voertuigconfiguratie: als het een vaste vrachtwagen betreft: wat zijn de vrachtwagen-aanhangwagencombinaties waarmee deze kan worden gebruikt?

Op korte termijn zal de VECTO-tool worden gebruikt door de voertuigfabrikanten (OEM's). Ze zullen de informatie gebruiken om klantinformatiebestanden te genereren. Bij dealers zullen deze worden geïntegreerd in het verkoopsysteem zodat de klanten de prestaties van de verschillende voertuigen onmiddellijk kunnen vergelijken. Bij de aankoop zullen de klanten een kopie van het klantinformatiebestand voor hun specifieke voertuig ontvangen.

VECTO zal de OEM's ook helpen peilen naar hoe goed de verschillende technologieën die ze ontwikkelen in de echte wereld functioneren, omdat ze in staat zullen zijn om nauwkeurige voor-en-na-vergelijkingen te maken. En uiteraard zullen ze voor nieuwe producten in staat zijn om nauw samen te werken met hun leveranciers, bijvoorbeeld voor banden met een lage rolweerstand.